Uiglenie maszyny dziewiarskiej

W tym poście chciałbym opisać kolejny ważny czynnik związany z produkcją czapki – uiglenie maszyny dziewiarskiej, które przekłada się na wygląd i strukturę dzianiny, z której potem powstaje czapka.

Na wstępie chciałbym pokrótce opisać jak skonstruowana jest sama dzianina i czym się różni od tradycyjnych tkanin. Pozwoli to lepiej zrozumieć dalszą część artykułu.

Posłużę się definicją dzianiny z Wikipedii, ponieważ bardzo dobrze opisuje wszystkie najważniejsze aspekty:

„Dzianina to płaski wyrób włókienniczy powstający przez tworzenie rządków lub kolumienek wzajemnie ze sobą połączonych oczek. Przędza w dzianinie ma bardzo duże wrobienie, dzięki czemu dzianina jest bardzo elastyczna i rozciągliwa we wszystkich kierunkach. Materiał taki w przeciwieństwie do tkaniny tworzony jest z reguły z jednej nitki. Najmniejszym elementem budowy dzianiny jest oczko. Oczka dzianiny ułożone poziomo obok siebie tworzą rządek oczek. Oczka ułożone pionowo jedno nad drugim tworzą kolumienkę oczek.”[1]

Z dzianin produkuje się najczęściej swetry, czapki zimowe, szaliki i rękawiczki.

Schemat dzianiny:

Dzianina w powiększeniu:

Uiglenie maszyny mówi nam o tym ile igieł dziewiarskich przypada na jeden cal. Im większe uiglenie tym więcej igieł mieści się w 1 calu – igły te są zatem mniejsze, więc również oczko dziewiarskie jest małe.

Na małych igłach powstają dosyć cienkie dzianiny (takie jak w rękawiczkach lub skarpetkach), a na dużych igłach dzianiny grube (grube swetry lub czapki zimowe). W naszej firmie produkujemy czapki na maszynach z zakresu 3”-12”.

Poniższe fotografie pomogą zwizualizować różnice pomiędzy uigleniami:

12” – bardzo małe oczka, cienkie paski na wysokość 2 oczek:

Maszyna 10” – widać drobne oczka, grafiki wychodzą czytelnie:

 

Maszyna 5” – wyraźnie widać grubsze oczka, serce ma bardziej ząbkową krawędź:

Maszyna 3” – dzianina ma bardzo grube oczka:

Maszyna 7” – dla porównania podobna flaga jak powyżej, widać dużo drobniejsze oczka (flagi w rzeczywistości mają zbliżoną wielkość):

 

Wpływ uiglenia na produkcję czapki i jej ostateczną formę:

Dobór przędz – do danego uiglenia trzeba dobrać odpowiednio grubą przędzę. Zbyt gruba włóczka nie będzie nadawać się do wysokich uigleń (drobne igły), z kolei pojedyncza cienka przędza jest nieodpowiednia dla maszyn z grubymi igłami. Możliwe jest jednak złączenie kilku cienkich nitek na grube igły. W związku z tym cienką przędzę możemy używać praktycznie na każdej maszynie. Niestety w drugą stronę to nie działa – grubej przędzy nie wykorzystamy na cienkich igłach.

Grubość dzianiny – z małych igieł powstaje cienka dzianina. W takim przypadku używa się podwójnej dzianiny, aby uzyskać optymalną grubość czapki.

Z grubych igieł (niskie uiglenie) powstają stosunkowo grube dzianiny, więc wykorzystuje się tylko jedną warstwę materiału (ewentualnie podszywa się ją polarem).  Czapki podwójne robi się z maszyn o uigleniu 7”-12”, a pojedyncze na uigleniu 3”-5”.

Dokładność żakardu – żakard to grafika zrobiona za pomocą oczek dziewiarskich bezpośrednio w dzianinie. Na igły zakłada się różne kolory, przez co każde oczko może mieć w zasadzie swój własny kolor (są pewne ograniczenia, ale o tym kiedy indziej). W ten sposób powstaje wzór żakardowy. Od strony techniczno-projektowej wygląda to jak kartka w kratkę, gdzie jedno oczko to jedna kratka. Zamalowując kolejne kratki wybranymi kolorami tworzymy wzór i taką grafikę programuje się potem na maszynę o danym uigleniu.

Załóżmy, że mamy taką samą powierzchnię roboczą (chodzi o powierzchnię dzianiny liczoną w cm lub calach), a zmienną będzie wykorzystane uiglenie. Przy wyższych uigleniach (drobne igły) na tę samą powierzchnię zmieści się więcej oczek. Im grubsze igły tym kratek jest mniej, ale są one większe. Wpływa to oczywiście na detale żakardu – skomplikowane wzory (np. pochyłe napisy, faliste kontury) – robi się na cieńszych maszynach, bo mamy więcej kratek do dyspozycji. Na maszynach grubych grafika taka będzie dużo mniej czytelna (albo w ogóle straci swoją czytelność). Ogólnie mówiąc uiglenie to coś w rodzaju rozdzielczości. Im wyższe uiglenie, tym wyższa rozdzielczość i tworząc grafikę na maszynie możemy uzyskać więcej detali.

Poniżej zrobiłem symulację pokazującą różnicę w detalach między wybranymi maszynami. Porównywać będziemy dwie grafiki: gwiazdę i literę C. W założeniu grafiki te będą miały ten sam wymiar (w centymetrach na dzianinie), jednak ze względu na różne uiglenia ich szczegółowość będzie różna:

Maszyna 3”:

Maszyna 7”:

Maszyna 10”:

Jak widać powierzchnie robocze (liczba oczek/kratek) różnią się znacząco pomiędzy tymi trzema maszynami. Aby uzyskać na rzeczywistej dzianinie ten sam wymiar grafiki dla maszyny 3” potrzebujemy kwadratu 13×13 oczek, maszyny 7” – 30×30 oczek a dla 10” – 90×90 oczek. Oczywiście wymiary te determinują dokładność („rozdzielczość”) grafiki i widać, że gwiazda z maszyny 3” jest kanciasta, a w przypadku 10” dużo większa ilość kratek wygładziła brzegi. Ciężko określić, która gwiazda jest dobra czy zła. Często zrobienie kanciastych grafik jest celowym zamysłem artystycznym (np. na grubych czapkach typu norweskiego, gdzie często pojawiają się kanciaste romby i gwiazdy).

Najważniejsze do zapamiętania w kwestii uiglenia jest fakt, że nie da się zrobić czapki na grubych igłach z bardzo szczegółową grafiką. Gruba czapka to najczęściej grube igły, a te nie potrafią odwzorować dokładniejszych grafik. O ile proste wzory (figury geometryczne, kanciaste grafiki, proste napisy) wyjdą czytelnie na grubych igłach, to wzory bardziej skomplikowane (napisy pochylone, faliste kontury) nadają się na maszyny cieńsze (najlepiej 10” i 12”).

[1]http://pl.wikipedia.org/wiki/Dzianina